काठमाडौं । नेपालका अन्तर्राष्ट्रिय वायुसेवा कम्पनीले विदेश उड्ने क्रममा अब ‘अनबोर्ड ड्युटी पेड सप’ राख्न र सञ्चालन गर्न पाउने भएका छन् । २०६१–६२ पछि यो सुविधा नेपालमा उपलब्ध थिएन । त्यसअगाडी नेपाल एयरलाइन्सको जहाज भित्र किनमेलको सुविधा थियो ।
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले उडानका बखत वायुयान भित्र यस्तो पसल सञ्चालन गर्न सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले अनबोर्ड ड्युटी पेड सप सञ्चालन कार्यविधि जारी गरेको छ । यस कार्यविधि अनुसार वायुसेवा कम्पनीले अनुमति लिएर जहाज भित्रै पसल सञ्चालन गर्न सक्नेछन् । यसबाट वायुसेवाको अतिरिक्त आम्दानी बढ्ने, वायुसेवालाई थप सवल, सुदृढ र दीगो बनाउने तथा राजस्व संकलन र विदेशी मुद्रा आर्जनमा समेत सहयोग पुग्ने मन्त्रालयले बताएको छ ।
मन्त्रालयका अनुसार यस कार्यविधिमा टेकेर वायुसेवा कम्पनीले उडानरत विमानमा करयुक्त सामग्री बिक्री गर्ने पसल राख्न सक्ने भएका छन् । नेपालबाट नेपाल एयरलाइन्स, हिमालय एयरलाइन्स र बुद्ध एयरले नियमित अन्तर्राष्ट्रिय उडान गरिरहेका छन् ।
वायुयान भित्र पसल राख्न चाहने वायुसेवा कम्पनीले संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयबाट अनुमति लिनु पर्छ । जसका लागि मन्त्रालयका सेवा सञ्चालनको आर्थिक तथा प्राविधिक सम्भाव्यता सहितको निवेदन पेश गर्नुपर्ने भएको छ । जसमा तोकिएका शर्त पुरा गरी आन्तरिक सञ्चालन कार्यविधि बनाएर सो समेत मन्त्रालयलाई बुझाउनु पर्ने कार्यविधिमा उल्लेख छ ।
आन्तरिक सञ्चालन कार्यविधिमा खरिद गरिने सामग्रीको बिक्रेता छनोट प्रक्रिया, विभिन्न प्रकृतिका सामग्रीको खरिद र गुणस्तर कायम गर्न अवलम्बन गर्ने प्रक्रिया, गोदाम व्यवस्थापन तथा वायुयानसम्म ओसार पसारको प्रक्रिया पेश गर्नुपर्ने भएको छ ।
खाद्यवस्तु समेत बिक्री गर्ने भए खाद्य सुरक्षाका लागि अवलम्बन गरिने उपाय, उपभोक्ता हकहितको सुनिश्चितता, सुरक्षाका उपाय, बिक्री पश्चात भुक्तानीका उपाय र सरोकारवालासँगको अन्तरसम्बन्ध सुदृढ गर्ने विषय समेत वायुसेवा कम्पनीले मन्त्रालयलाई बुझाउनु पर्ने भएको छ । यी कागजातको मूल्यांकनबाट उपयुक्त देखिएमा मन्त्रालयले निवेदक वायुसेवा संस्थालाई यस्तो पसल सञ्चालनको अनुमति दिने भएको छ ।
कार्यविधि अनुसार प्रत्येक उडानमा बिक्रीका लागि चलान गरिएका सामग्री सिल गरी नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा तोकिए अनुसार सुरक्षा जाँच गराउनु पर्ने भएको छ । यस्तो सामान राख्ने गोदम सम्बन्धित विमानस्थलले तोकिदिने भएको छ ।
गोदामको सुरक्षाको जिम्मेवारी विमानस्थलले तोकिए अनुसार हुने भएको छ । मन्त्रालयका अनुसार पसल सञ्चालन गर्ने वायुसेवा कम्पनीले बिक्री गर्ने सामग्रीको सूची सम्बन्धित अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको भन्सार कार्यालयबाट सेवा सञ्चालन गर्नु अगाडि नै पूर्वस्वीकृति लिनु पर्ने प्रावधान छ ।
हरेक उडानमा बिक्रीका लागि चलान गरिने सामानको विवरण, बिक्री वितरणको विवरण तथा यसरी बिक्री भएको आम्दानीको विवरण सम्बन्धित वायुसेवाले जुनसुकै बखत पेश गर्न सक्ने गरी अध्यावधिक गर्नुपर्ने भएको छ ।
प्रत्येक उडानमा बिक्रीका लागि पठाइने सामान तथा उडान सम्पन्न भएपछि गोदममा फिर्ता आउने सामानको मौज्दात विवरण पेश गर्ने ढाँचा तथा प्रक्रिया भन्सार कार्यायलले तोकिदिने भएको छ । कानुनले बन्देज लगाएका सामग्री भने बिक्री गर्न नपाइने कार्यविधिमा उल्लेख छ ।
आकासमा किनबेच हुने यस्तो सामानको आधिकारिक बिल वायुसेवा कम्पनीले जारी गर्नु पर्ने भएको छ । बिक्री गर्ने सामानको गुणस्तर र यससँग सम्बन्धित उपभोक्ता हक हित तथा अधिकारका विषयमा वायसेवा कम्पनी जिम्मेवार हुनु पर्ने भएको छ । सेवा सञ्चालनको प्रगति विवरण त्रैमासिक रुपमा मन्त्रालयमा बुझाउनु पर्ने भएको छ । सो क्रममा नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण, विमानस्थल सेवा शूल्क नियमावली २०७८ को पूर्ण पालना गर्नुपर्ने कार्यविधिमा उल्लेख छ ।
