काठमाडौं । तालिबानले दाबी गर्दै आएको छ कि उसले आफ्नो अघिल्लो शासनकालमा अफिमको खेतीमा अफगानिस्तानमा पूर्ण रुपमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो, जसको कारण अवैध लागुऔषधको व्यापार अन्त्य भयो ।
यद्यपि २००१ मा अफगानिस्तानमा अफिम उत्पादनमा कमी आएको थियो, तर पछिल्ला वर्षहरुमा तालिबान नियन्त्रित क्षेत्रहरुमा अफिम खेती बढेको तथ्यांकले देखाउछ ।
अफिमलाई अत्याधिक परिष्कृत गरेर अत्यधिक नशा प्रदान गर्ने लागूपदार्थ हिरोइन बनाइन्छ ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको औषधि तथा अपराध कार्यालय (यूएनओडीसी) का अनुसार अफगानिस्तान अफिमको सबैभन्दा ठूलो उत्पादक देश हो । विश्वभर उत्पादन हुने कुल अफिमको ८० प्रतिशत उत्पादन अफगानिस्तानमा मात्रै हुन्छ ।
सन् २०१८ मा यूएनओडीसीले गरेको अनुमान अनुसार अफगानिस्तानको कुल अर्थतन्त्रको ११ प्रतिशत हिस्सा अफिम उत्पादनको थियो ।
अफिमको बारेमा तालिवानले के भने ?
अफगानिस्तानको नियन्त्रण हासिल गरिसकेपछि तालिबानका प्रवक्ता जबीहुल्लाह मुजाहिदले भने, ‘जब हामी सरकारमा थियौं अफिम उत्पादन भएको छैन । हामी एकपटक फेरि अफिम खेती शून्यमा ल्याउनेछौं । कुनै तस्करी हुनेछैन ।’
यस्तो भन्छ तथ्यांक
अमेरिकी विदेश विभागका अनुसार तालिबानको नेतृत्वमा अफिम खेती बढेको छ । सन् १९९८ मा अफगानिस्तानको ४१ हजार हेक्टर जमिनमा अफिम खेती भएकोमा सन् २००० मा अफिम खेती ६४ हजार हेक्टर जमिनमा पुगेको थियो ।
हेलमण्ड प्रान्तले विश्वको कुल अफिम उत्पादनको ३९ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ र अधिकांश प्रान्त तालिबानको नियन्त्रणमा रहेको छ ।
तर जुलाई २००० मा तालिबानले आफ्नो नियन्त्रणमा रहेको क्षेत्रमा अफिम खेतीमा प्रतिबन्ध लगायो ।
मे २००१ मा संयुक्त राष्ट्रसंघको एक रिपोर्ट अनुसार, तालिबान नियन्त्रित क्षेत्रहरुमा अफिम उत्पादन मा प्रतिबन्ध पूर्ण सफलता भएको छ ।
अफिम खेती
२००१ र २००२ मा अफिम र हेरोइनको अन्तर्राष्ट्रिय गिरफ्तारी तालिबानको नेतृत्वमा दुर्लभ थियो । जे होस्, यस पछि, स्थितिमा धेरै परिवर्तन देखीएको छ ।
अघिल्लो सरकारद्वारा नियंत्रित खेती पछि पनि, यो स्पष्ट छ कि अधिकांश अफिम तालिबान नियन्त्रित क्षेत्रहरुमा उत्पादन भईरहेको थियो ।
उदाहरण को लागी, हेलमन्द दक्षिणी अफगानिस्तानको एक प्रान्त हो । यसको धेरैजसो जमिनमा २०२० सम्म अफिमको खेती भईरहेको, जब कि यो क्षेत्र तालिबानको नियन्त्रणमा थियो ।
अफिमबाट तालिबान आय
अफगानिस्तानमा अफिम खेती रोजगार को सबैभन्दा महत्वपूर्ण स्रोत हो । यूएनओडीसीले अफगानिस्तानमा गरेको सर्वेक्षणको नतिजा अनुसार करिब एक लाख २० हजार मानिसहरु यसमा निर्भर थिए ।
अमेरिकी विदेश विभागका अनुसार तालिबानले अफीम किसानबाट कर लगाएर पैसा कमाईरहेका छन् । अफिम खेती गर्ने किसानबाट तालिबानले १० प्रतिशत कर लिने दाबी विभागले गरेको छ ।
अफीमबाट हेरोइन बनाउने प्रसंस्करण प्रयोगशालाबाट पनि तालिबानले कर संकलन गर्छन् जसमा व्यापारीहरुले पनि कर तिर्दै आएका छन् । एक अनुमान अनुसार तालिबानले यस अवैध लागुऔषध व्यापारबाट वार्षिक आय १०० देखि ४०० मिलियन डलर कमाउदै आएका छन् । जसलाई नेपालीमा रुपान्तरण गर्दा झण्डै ५० अर्ब रुपैयाँ हुन आउछ ।
अफगान पुनर्निर्माणका लागि त्यहाँ पुगेका अमेरिकी प्रहरीको विशेष महानिरीक्षकका अनुसार तालिबानको वार्षिक ६० प्रतिशत आम्दानी अवैध लागुऔषधको व्यापारबाट हुने गरेको छ ।
अफगानिस्तानको अफिम कहाँ प्रयोग गरिन्छ ?
अफगानिस्तानमा उत्पादन हुने अफिमबाट बनेको हेरोइन ९५ प्रतिशत प्रयोग यूरोपमा हुँदै आएको छ । अमेरिकी ड्रग एन्फोर्समेन्ट एजेन्सीका अनुसार अमेरिकामा हेरोइन आपूर्तिको एक प्रतिशत मात्र अफगानिस्तानबाट आउँछ, बाँकी अधिकांश मेक्सिकोबाट आउँछ । ड्रग्सको प्रयोग कहाँ हुन्छ ?
अफगानिस्तानमा उत्पादन हुने अफिमबाट जुन हिरोइन बनाइन्छ त्यसको ९५ प्रतिशत हिस्सा यूरोपमा प्रयोग हुन्छ ।
अमेरिकी ड्रग इन्फोर्समेन्ट एजेन्सीका अनुसार अमेरिकामा हिरोइन आपूर्तिको एक प्रतिशत हिस्सा अफगानिस्तानबाट आउँछ । यहाँ मेक्सिकोबाट धेरै हिरोइन आपूर्ति हुन्छ ।
सन् २०१७ देखि २०२० को बीचमा ९० प्रतिशतभन्दा बढी नशालु पदार्थको तस्करी स्थलमार्गबाट भएको छ । तर हालैका दिनमा हिन्द महासागर र यूरोपबीच समुद्री मार्गको बाटोमा धेरै ड्रग्स जफत गरिँदैछ ।
अफिमको खेती, उत्पादन र जफत गरिने मामिलाई यदि ग्राफमा हेर्ने हो भने दुई दशकमा अफगानिस्तानमा यो लगातार बढिरहेको देख्न सकिन्छ ।
अमेरिकी वाचडग स्पेशन इन्स्पेक्टर जनरल फर अफगान रिकन्स्ट्रक्सनका अनुसार अफिमलाई जफत गरिँदा र तस्करलाई पक्राउ गरिँदा यसको खेतीमा कुनै असर पर्दैन । –बीबीसी
