काठमाडौं । शहरी क्षेत्रमा वातावरण प्रदुषण बढेको कारण खुला हावामा श्वास फेर्न गाह्रो हुँदै गएको छ ।
वातावरण प्रदुषित भएकै कारण मानिसहरुमा मुटु तथा श्वास प्रश्वास सम्बन्धि धेरै समस्याहरु देखापरिरहेको छ । अहिले वातावरणलाई केही हदसम्म शुद्ध पार्न कुनै न कुनै बोटबिरुवाहरु घर भित्र र घर बाहिर रोप्न वातावरणविद्हरुले सुझाई रहेका छन् ।
घरभित्र पनि रोप्न मिल्ने यस्ता धेरै किसिमका बोटविरुवाहरु रहेका छन् जसले हाम्रो कोठाको मात्र नभएर घर वरिपरीको वातावरणलाई समेत स्वच्छ राख्न धेरै हदसम्म सहयोग गर्छ ।
हुन त यस्ता विरुवालाई घरभित्र राखेको खण्डमा यसले रातका समयमा कार्वनडाइअक्साईड पनि प्रवाह गर्छ । तर, हाम्रा वरिपरि यस्ता रुख विरुवा पनि छन्, जसले शरीरलाई चाहिने अक्सिजन पर्याप्त मात्रामा उत्पादन गर्छन् ।
विरुवाहरू हाम्रो अस्तित्वको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छन्। जहाँ रुख र बोटविरुवाको सङ्ख्या बढी हुन्छ, त्यहाँको जनस्वास्थ्य पनि त्यतिकै भरिपूर्ण रहन्छ ।
कारण शुद्ध र प्रदूषण मुक्त हावा हो। तर तिनीहरूको अस्तित्व आकाश-अग्लो भवनहरू बीच संकुचित हुँदैछ। र, श्वासप्रश्वास र मुटुसम्बन्धी रोगबाट पीडित बिरामीको संख्या कसरी निरन्तर बढिरहेको छ भन्ने कुराको प्रभाव पनि हामीले देख्न सक्छौँ ।
हार्वर्ड युनिभर्सिटीले हालै गरेको एक अध्ययनले चीन र भारतमा प्रदूषणका कारण सबैभन्दा बढी मृत्यु हुने गरेको देखाएको छ ।
नीम
नीम स्वादमा तितो हुन्छ तर यसले शरीरलाई धेरै रोगबाट बचाउँछ । यति मात्र होइन, यसले वातावरणलाई पनि शुद्ध राख्छ ।
यसमा एन्टी ब्याक्टेरियल, एन्टी फंगल, एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिभाइरल गुणहरू छन्। उच्च रक्तचापको समस्या कम गर्न र रोकथाम गर्न मद्दत गर्दछ। यसका अलावा यसले अल्सर, दम, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोग र मधुमेह जस्ता समस्यालाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ।
तुलसी
तुलसीको विरुवा हिन्दुहरुको लागि धार्मिक रुपमा निकै महत्वपूर्ण छ । स्वास्थ्य सम्बन्धि विभिन्न समस्यामा तुलसीको प्रयोग हुने गर्छ । तुलसीलाई विभिन्न औषधीको खानी पनि भन्ने गरिन्छ ।
त्यसैले त, गीत नै छ, ‘तुलसी आँगनमा रोपौंला ।’ हुन पनि तुलसीलाई घर आगनमा रोप्नको धार्मिक र आध्यात्मिक मात्र हैन, औषधि महत्व पनि छ ।
घरको आँगनमा तुलसी रोप्दा वातावरण शुद्ध हुनुका साथै यसले रुघाखोकी, ज्वरो, दुखाईलगायतमा समेत शरीरलाई आराम दिन्छ ।
टाउको दुखेमा तुलसीको पात पिसेर टाउकोमा लगाउनुस्, टाउको दुखाई निकै हदसम्म कम हुन्छ । तुलसीको पातको लेप बनाएर अनुहारमा लगाउँदा कोमल हुनुकासाथै सुन्दर देखिन्छ ।
जैतून –
जैतूनमा एक होइन धेरै रोगबाट बच्ने गुण हुन्छ । त्यसैले यसलाई औषधीय गुणको भण्डार पनि भनिन्छ। तिनीहरूमा मुख्यतया हाइड्रोक्सीटाइरोसोल नामक तत्व हुन्छ।
यसले शक्तिशाली एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ जसले हानिकारक कोलेस्ट्रोलको स्तरसँगै शरीरमा अक्सिडेटिभ तनावका कारण हुने रोगहरूको जोखिमलाई कम गर्छ। यसमा क्यान्सर, मुटु रोग, मधुमेह, पार्किन्सन्स, अल्जाइमर र मोतियाबिन्दु जस्ता रोगहरू पर्छन्।
बेसार-
बेसारको औषधीय गुणहरूमा एन्टी-इन्फ्लेमेटरी, एन्टिअक्सिडेन्ट, एन्टिट्यूमर, एन्टिसेप्टिक, एन्टिभाइरल, कार्डियोप्रोटेक्टिभ, हेपाटोप्रोटेक्टिभ र नेफ्रोप्रोटेक्टिभ गुणहरू समावेश छन्। जुन कलेजो, मुटु र मृगौलाको स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक हुन्छ । यति मात्र होइन, यसमा प्रोस्टेट, स्तन र फोक्सोको क्यान्सरको जोखिमबाट बचाउन मद्दत गर्ने क्यान्सर प्रतिरोधी गुणहरू पनि छन्।
रोजमेरी-
रोजमेरीमा धेरै औषधीय तेल, फ्लेभोनोइड्स, डाइटरपेन्स, पोलिफेनोल र अन्य धेरै प्रभावकारी पदार्थहरू छन्। जुन शरीरको दुर्गन्ध, लिभर डिटोक्स, जोर्नी दुख्ने, पेट सम्बन्धी समस्या जस्ता समस्यामा फाइदाजनक हुन्छ । रिपोर्टका अनुसार यसमा पाइने रोजमेरिनिक एसिडले क्यान्सर जस्ता घातक रोगबाट बच्न मद्दत गर्छ ।
लेमन ग्रास –
यो एक प्रकारको घाँस हो। यसको सुगन्ध कागती जस्तै हुने भएकाले यसलाई लेमन ग्रास भनिन्छ । यसलाई अदुवा जस्तै चियामा प्रयोग गरिन्छ। यसमा धेरै औषधीय गुणहरू पनि छन्। यसमा ब्याक्टेरियाको संक्रमण, सूजन, फंगसबाट छुटकारा दिने गुणहरू छन्।
यसबाहेक यसमा सिट्रोनेला नामक तत्व पाइन्छ, जुन लामखुट्टे र कीराबाट छुटकारा दिलाउन प्रभावकारी हुन्छ। लेमन ग्रास कोलेस्ट्रोल, मृगौला रोग, क्यान्सर, मोटोपना जस्ता समस्यामा पनि फाइदाजनक हुन्छ ।
–नवभारत टाइम्स
