काठमाडौं । मधुमेह यस्तो रोग हो कि एक पटक लागेमा यो जीवनभर रहिरहन्छ । विज्ञहरूका अनुसार हरेक पाँच जनामध्ये एक जनालाई आफूलाई मधुमेह भएको थाहा पनि हुँदैन । मधुमेहमा, शरीरले पर्याप्त इन्सुलिन बनाउन सक्दैन वा पर्याप्त इन्सुलिन हुँदैन।
शरीरले त्यति प्रयोग गर्न नसक्ने अवस्था हुन्छ । शरीरमा इन्सुलिनको कमी हुँदा कोशिकाहरूले प्रतिक्रिया दिन छाड्छन्। यो अवस्था लामो समयसम्म रह्यो भने शरीरमा मुटु, आँखाको कमजोरी वा मिर्गौला सम्बन्धी धेरै गम्भीर रोगहरू देखा पर्छन्। यो रोग लाग्नुको पछाडि केही विशेष कारण रहेको विज्ञहरुको विश्वास छ ।
रगतमा चिनीको मात्रा उच्च हने समस्यालाई मधुमेह भनिन्छ । रगतमा चिनीको मात्रा उच्च भएमा यसले मुटु, मृगौलालगायत शरीरका विभिन्न अङ्गमा हानी पुर्याउन सक्छ ।
तर, मधुमेहको समस्या बढ्दै गर्दा विभिन्न प्रकारका स्वास्थ्य समस्याहरु हुन्छन् । यसले शरीरमा विभिन्न प्रकारका परिवर्तनहरु देखिन थाल्छ । बिहानीपख देखिएका लक्षणहरुले मधुमेहको सङ्केत गर्छ ।
पहिलेपहिले बुढ्यौलीको रोग मानिने मधुमेह अहिले युवादेखि नै सुरु भएको पाइन्छ । अझ सानासाना बालबालिकालाई पनि छ ।
गर्भवती महिलालाई गर्भावस्थामा मधुमेह भए, भविष्यको बच्चामा पनि मधुमेह देखिने संम्भावना हुन्छ ।
सामान्य अवस्थामा मधुमेह नभएकी महिला गर्भावस्थामा मधुमेह हुनु खराब जीवन शैलीको कारण प्रमुख हो । मधुमेह भएपछि विस्तारै मिर्गौला, आँखा, मुटु खराब हुँदै जान्छन् ।
सामान्यतया मोटोपन भनेको शरीरमा अनावश्यक बोसो जम्मा भएर उचाइको अनुपातमा तौल बढी हुनु हो । तौल बढ्न थालेपछि पेट र कम्मर ठूलो हुन्छ । पाखुरा र फिलाहरू पनि मोटो हुन्छ ।
गाला तथा च्यापुमा पनि मासु बढ्छ । अलि छिटो हिँड्दा गह्रौं सामान बोक्दा स्वाँ स्वाँ हुन्छ । जवानीमा यस्तो भएपछि बयस्क हुँदा त अनेक समस्या आउँछ ।
जेनेटिक्स – स्वास्थ्य विशेषज्ञहरू भन्छन् कि यदि तपाईंको परिवारमा कसैलाई मधुमेह छ भने, यो रोग लाग्ने सम्भावना पनि बढ्छ। अर्कोतर्फ, मधुमेहको पारिवारिक इतिहास नभएका व्यक्तिहरूलाई यो रोगको जोखिम कम हुन्छ।
मोटोपना – विज्ञहरू भन्छन् कि जब व्यक्तिको वजन धेरै हुन्छ, शरीरलाई रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्न गाह्रो हुन्छ।
जसका कारण धेरैजसो मानिसहरु प्रि-डायबिटिजको सिकार हुन्छन् । यस्तो अवस्थामा रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गरिएन भने मधुमेहले पूर्ण रूपमा घेर्छ ।
आरमदायी जीवनशैली– शरीरलाई सधैं सक्रिय राख्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। व्यायाम नगर्ने मानिसहरूलाई दीर्घकालीन रोग लाग्ने खतरा बढी हुन्छ। अनुसन्धानका अनुसार नियमित व्यायाम गर्ने मानिसहरु मधुमेहबाट सुरक्षित रहन्छन् ।
धेरै मिठाई खाने – धेरै मिठाई खाँदा रगतमा चिनीको मात्रा बढ्छ । यो चिनीलाई नियन्त्रण गर्न शरीरले इन्सुलिन निकाल्छ। समयको साथ, चिनीको उच्च मात्राले शरीरलाई इन्सुलिनको लागि कम संवेदनशील बनाउँछ। यसले मधुमेहको जोखिम बढाउँछ ।
मधुमेहबाट कसरी बच्ने– मधुमेहबाट बच्ने उत्तम उपाय भनेको सानैदेखि आफ्नो स्वास्थ्यलाई गम्भीरतापूर्वक लिने, स्वस्थ खाने बानी बसाल्ने र दिनहुँ व्यायाम गर्ने हो । धेरै चिनी नखाने, सक्रिय जीवनशैली अपनाउने र डाक्टरबाट नियमित चेकअप गराउनुहोस्।
आजतक
